Hukuk (Özet) : Hukuk, her şeyden önce bir düzen demektir. Ancak hukukun öngördüğü düzen, gerçekten gerçeklehandan bir düzen bileğildir. Hukuk, topluluk süresince insanların sahiden ne davrandıklarını bileğil, ne davranmaları gerektiğini gösterir. Hukuk, kendisine uyulmak ve uygulanmak kucakin vardır. Hak kıymeti dolayısıyla, insanlar arası ilişkileri bir düzene salmak, maşerî yaşamın gerçekleşmesini bulmak icap. İnsanlara, “Bana uy; Beni gerçekleştir” buyruğu ile seslenir. Hukuk düzeni, doğduğu andan itibaren bireyin karşısına akseptans edilmesi ve uyulması gereken, kesinkes yakın kurallar olarak çıkar. İnsan, özgür bir varlıktır ve iradesini hukukun buyrukları doğrultusunda kullanabileceği kadar, onlara aykırı bir yönde bile kullanabilir. Bu nedenle topluluk süresince insanların hesap ve davranışlarının tüze kurallarına uymaması, her gün mümkündür. “İşte tüze, adam davranışlarını bileğerlendiren, çıkar çatışmalarına çözüm getiren kurallardan, normlardan meydana gelen bir yöntem, bir bütündür.” İnsan-adam, adam-tabiat ilişkilerinin insanlığın kuma çıkarı ve huzuru kucakin evrensel ilkelerle güvence şeşna düzenınmasıdır. Hukuk, beşeriyet seviyesi kucakin göstergedir. Hukukun temeli, kaynağı üzerine birsonsuz düşünüm ortaya atıktır. Bunlar kaynağı: tanrı, klas çıkarları, topluluk sözleşmesi, tabiat ve insanlar olarak belirten temalerdir. Hukuk Nedir Hukuk, toplumun umumi menfaatini yahut fertlerin ve toplumun kuma iyiliğini bulmak için konulan ve halk gücüyle desteklenen kaide, hak ve seçimın kâffesidür. Elan yaygın bir teşhismıyla tüze, adalete yönelmiş maşerî evetşama düzenidir. Hukuk Lafız Manaı Hukuk kelimesi Arapça “hak” kökünden hasılat ve hak kelimesinin çoğmehabetli olarak bilinmektedir (galat-ı meşhur). Gündüz feneriçda “hak” kelimesinin çoğmehabetli “ilenme’kak”tır. Türk Tat alma organı Kurumu’na bakılırsa tüze kelimesi, “Toplumu düzenleyen ve devletin yapmış oldurım güçlükleü belirleyen yasaların kâffesidür”. Bunun haricinde hukukun “haklar” demeı da vardır. Mecazi anlamda ise, ahbaplık, ülfet demeında da kullanılır. Uran Manaı Hukuk dönemden döneme değiştiği kucakin hala doyurucu bir teşhism örgülamamıştır. Kant “Hukukçular hala hukukun teşhismını aramaktadırlar” der. Hasetmüzde en çok akseptans edilen teşhismı ise: “Mukannen bir zamanda sınırlı bir toplumdaki ilişkileri düzenleyen ve uyulması büyüklük zoruna (müeyyide) bağlamlanmış kurallar kâffesidür.” Ilmî bir disiplin olarak tüze, kendi süresince zemin olarak ikiye ayrılır. Umumi olarak hukukun zevat arası ilişkileri bap düz kısmına Özel Hukuk, zevat ile büyüklük yahut devleti oluşturan kurumlar arası ilişkileri düzenleyen kısmına ise Kamu Hukuku adı verilir. Bu ayırım roma hukukundan kalma bir ayrımdır (ius privatum-ius publicum). çağdaş Hukuk, Tecim Hukuku ve Devletler Özel Hukuku özel hukukun, buna cevap Esas Hukuku, Ukubet Hukuku ve İdare Hukuku halk hukukunun serlıca ast dallarıdır. Hukuk Kuralları ve Özellikleri Hukuku öteki toplumu regülatör kurallar olan örf ve adetler, gelenekler ve dinlerden ayıran özellik büyüklük tarafından güvenceye düzenınmış ve cebri yapmış oldurımlara ehil olmasıdır. Hukuk kuralları adam davranışlarını düzenler ve bulunmuş olduğu toplumun bedel kazalarını taşır. Soyutluk ve genellik özelliği yardımıyla müşabih nitelikteki tekmil durumlarda uygulanması esenlanır. Yapmış oldurım (Müeyyide) Hukuk düzında yapmış oldurım halk gücü ile uygulanır. Hukuka uymayı zorlama, uymayanları cezalandırma ve uyulmadığı durumlardaki zararları en aza indirmek kucakin kullanılır. Hukuk düzenini esenlamayı ve korumayı amaçlayan yapmış oldurımlar gene tüze düzeninin öngördüğü şekilde yerine getirilir. Maddi ve içsel yapmış oldurımlar olarak ikiye ayrılır. Maddi yapmış oldurımlar hukuka aykırı durumlarda uygulanırken içsel yapmış oldurımlar bu durumları kösteklemek kucakin kullanılır. Ukubet hukukunda ölüm, cezaevi ve tıngır cezaları; anayasa hukukunda siyasetten men, fırka mantinota; vergi hukukunda vergi ve kaçıntıçılık cezaları kadar çeşitli tüze dallarında çeşitli yapmış oldurımlar vardır. Hukukun Dayanağı Hukukun dayanağı ile dayalı çeşitli dönemlerde kuramlar üretilmiştir. Bunları sıralamamız icabında; zihini bir irade olarak gkalıntı kuramlar, irade dışı olarak gkalıntı kuramlar ve pozitivist kuramlar. Bu kuramların birtakımlar felsefik bileğil ortaya konduğu dönemin problemlerını çözmek yahut siyasal temaleri tüze biliminde dile getirme ihtiyacından ortaya çıkmıştır. İdesi ve ideali hak olan tüze, umumi olarak şu şekilde teşhismlanabilir: “Hukuk, adalete yönelmiş maşerî bir evetşama düzenidir.” Bu teşhismdan, hukukun üç ayrı fonksiyonu yerine getirdiğini görmekteyiz. Bu fonksiyonlar düzen, ameliye yarar ve adalettir. Hukukun Toplumdaki Fonksiyonları 1. Düzen Fonksiyonu Hukukun bu fonksiyonu ile anlatılmak maksut, hukukun maşerî yaşamı düzenleyip insanların amerikan barış ve asayiş süresince bir arada evetşamalarını esenlamaktır. 2. Kullanışlı Yarar (Içtimai İhtiyaçların Muhaliflanması) Hukukun ameliye amacını, maşerî gerçeklik belirler. Hukuk bu fonksiyonu ile topluluk süresince yaşayan insanların, birbirleri ile sağlamak zorunda oldukları ilişkilerini ve biyolojik, ruh bilimsel bir varlık olarak insanın örgüsından kaynaklanan gereksinimlerinı karşılamaya çdüzenışır. Hukuk bu fonksiyonu ile doğum, tezevvüç, ölüm vb. önemli biyolojik olayları da çeşitli hükümlerle düzenler. Hiçbir tüze düzeni yaşamın zemin gerçeklerini görmezden gelemez. Hukuk düzeni, insanın tabii örgüsına ve bundan ileri gelen ihtiyaçlarına yaraşıklı olmak zorundadır. Hukuk önemli ölçübile, hesaplı gerçeklere bile sınırlıdır; hesaplı gereksemelara uymalı ve onları karşılamalıdır. 3. Hak Hukuk bu fonksiyonu ile sınırlı bir düzenleme şeşna aldığı toplumsal ihtiyaçları, özü salt bir muadele düşüncesi olan hak ölçüsüne vurarak temel kimliğini kazanır. Hukukun idesi ve ideali adalettir. En kısaltarak teşhismıyla hak, “bir muadele düşüncesi”dir. “Hak, nesnel (objektif) ve öznel (sübjektif) olmak üzere iki çeşitli anlamda kullanılır. Hak esasen ahlâki bir kavramdır; Bu kapsamda, yiğitlik, fazilet demeında zatî bir özelliği deyimler. Eş her gün haklı olana yönelir, her insana kendine düşeni sundurmak yolunda geceli gündüzlü ve bileğemekmez bir çaba gösterir. İşte bu hesap ve çabayı gösteren hak, özne (süje) ile dayalı oluşundan ötürü öznel (sübjektif) hak olarak nitelenir. Bir yiğitlik olan öznel adaletin haricinde ve ondan önce nesnel (objektif) bir hak fehvaı vardır. Nesnel hak, kişinin bir özelliğini bileğil, kişilerin somut durumlarda gerçekleştireceği bağlantı biçiminin bir özelliğini deyimler. İşte tüze düzında hukuki bedel olarak sav konusu olan hak bile, bu nesnel anlamda adalettir. Çünkü tüze, insanlar arası ilişkileri biçimlendiren, onlara görünür ve rüşvetlanabilir bir düzen veren, bu amaca yönelen normlar kâffesidür.” Toplum kucakindeki davranış ve ilişkilerin bileğerlendirilmelerini kucakeren kurallar tekmilü olarak tüze, bu bileğerlendirmelerde hak ölçüsünü kullandığı ve takmak durumunda bulunduğuna bakılırsa, adaletin böylelikle, hukukun da bir bileğerlendirilme ölçüsü olacağı doğaldır. Hukuk normlarında hak acaba ne ölçübile yansıtılmıştır ? Bulunan tüze ne denli adaletlidir ? İşte burada kanun üstü hak fehvaı ortaya çıkmaktadır. Bu, bütün tüze sistemine ve sistemlerine hâkim mevcut, nesnel ve salt bir bedel niteliğindeki adalettir. Hukuk bir topluluk düzenini kucakerir. Hukukun varlık sebebi bile adalettir; lazım mevcut düzeni korumak, gerekse onu bileğemektirmeyi meşrulaştırmak kucakin her gün adalete servurulur. Nesnel ve kanun üstü hak hukukta karşımıza kurulu tüze düzenlerinin asli örneği, olması gereken tüze demeında tüze idesi olarak çıkar. Bu niteliği ile hak, mevcut tüze düzenlerinin kendisine yaraşıklı olup olmadığı açısından bir bedel ve kıymetlendirme ölçüsü olur. Gene bu özelliği ile hak, aynı zamanda hukukun idealidir. Hukukun gerçekleştirmek amacını güttüğü şey adalettir. Birbirleri ile yararlı ve zararlı karşılıklı ilişkilerde mevcut bu üç fonksiyon balans süresince olduklarında, adil bir tüze düzeninin gerçekleşmesi esenlanır. Olağan olarak bütün tüze normları bu üç fonksiyonu da kapsar. Sonuç olarak tüze, hem adaleti gerçekleştirecek, hem maşerî evetşama uyacak, hem bile bu maşerî yaşamın amerikan barış süresince sürebilmesi kucakin bir düzen görünümünü esenlamaya çdüzenışacaktır.
